Τη Μεγάλη Εβδομάδα οι γυναίκες ετοίμαζαν τα ζυμωτά της Λαμπρής. Και είχε τελετουργικό χαρακτήρα η παρασκευή του καινούργιου προζυμιού μέσα στους ναούς ή στο σπίτι.

Όταν διάβαζαν την προς Κορινθίους Α' επιστολή του Αποστόλου Παύλου, στο σημείο «ούκ οίδατε ότι μικρά ζύμη όλον το φύραμα ζυμοί;» οι γυναίκες ζύμωναν με αλεύρι και χλιαρό νερό το προζύμι. Το προζύμι έπρεπε να φτιαχτεί από κοπέλα «καθαρή» που είχε νηστέψει όλη τη Σαρακοστή, η οποία στη συνέχεια το έδινε στις νοικοκυρές.

Προζύμι έφτιαχναν μετά το Aυγικό, μετά τους Εσπερινούς της Μεγάλης Εβδομάδας. Τη Μεγάλη Πέμπτη, μετά το δεύτερο Ευαγγέλιο έφευγαν από την εκκλησία και πήγαιναν στο σπίτι τους, παρασκεύαζαν προζύμι και επέστρεφαν. Άλλες πάλι έφερναν τη Μεγάλη Παρασκευή αλεύρι και φτιάχνανε το προζύμι στην εκκλησία με άνθη του επιταφίου ή άνθη που έπαιρναν από το χέρι του ιερέα. Βουτούσαν σταυρωτά τρεις φορές τα λουλούδια στο νερό. Το νερό αυτό χρησιμοποιούσαν για να κάνουν προζύμι.

«Ανέπιασμα» προζυμιού έκαναν οι νοικοκυρές με τα Αναστόφυλλα της πρώτης Ανάστασης, το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου, την ώρα που στο ναό ακουγόταν το «Ανάστα ο Θεός» και ο ιερέας έραινε τους πιστούς με τα Αναστόφυλλα. Οι νοικοκυρές τα μάζευαν, τα βουτούσαν τρεις φορές σταυρωτά στο νερό που θα χρησιμοποιούσαν για να ανεπιάσουν το προζύμι.

Λένα Ηγουμενάκη

Πρόεδρος του Συλλόγου Φεστιβάλ Κρητικής Κουζίνας