Η χαρουπιά (Ceratonia siliqua – Κερατέα η έλλοβος), γνωστή κι ως ξυλοκερατιά, είναι ένα από τα πιο κοινά δέντρα της Κρήτης. Στην περιοχή των Τριών Εκκλησιών υπάρχει και το μεγάλο φυσικό δάσος χαρουπιάς που αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα της Ευρώπης.

Πρόκειται για ένα δέντρο που δε χρειάζεται φροντίδα και φυτρώνει παντού, συνήθως, όμως, απαντάται σε παραθαλάσσιες περιοχές. Το όνομά της το έλαβε από το σχήμα του καρπού της που θυμίζει κέρατο.

Η χαρουπιά είναι αειθαλές δέντρο και μπορεί να φτάσει τα 18 μέτρα σε ύψος. Ο καρπός της είναι σκληρός και γλυκός. Στο παρελθόν μάλιστα οι Κρητικοί συνήθιζαν να τον καταναλώνουν ως γλυκό ή αφέψημα.

Το χαρούπι έχει στο εσωτερικό του σκληρά κουκούτσια, τα κεράτια, τα οποία έχουν όμοιο βάρος και παλαιότερα χρησιμοποιούνταν ως μονάδα μέτρησης βάρους για τους πολύτιμους λίθους.

Επιπρόσθετα, η καλλιέργεια των χαρουπιών για την παραγωγή ζωοτροφών ήταν κοινή στην Κρήτη στο παρελθόν. Ακόμη, από τα χαρούπια παρασκευάζεται και το γνωστό «χαρουπόμελο» που χρησιμοποιείται ως γλυκαντική ουσία ενώ η σκόνη χαρουπιού χρησιμοποιείται και ως άλευρο.

Η χαρουπιά ήταν γνωστή και στους αρχαίους Έλληνες, οι οποίοι την καλλιεργούσαν για τους καρπούς της. Ο Πλίνιος περιγράφει τα γλυκά φασόλια της χαρουπιάς σαν τροφή για τα γουρούνια. Από τον Θεόφραστο μαθαίνουμε ότι το δέντρο, οι Ίωνες το αποκαλούσαν κερωνία ενώ ο καρπός ονομάζονταν και αιγυπτιακό σύκο. Ο Θεόφραστος περιέγραψε σωστά πως οι καρποί της βγαίνουν από τον κορμό του δένδρου κι αυτό γιατί τα λουλούδια φυτρώνουν πάντοτε στις μασχάλες των φύλλων ή απευθείας από τα παλιά κλαδιά.

Το δένδρο αναφέρεται και στην παραβολή του Ασώτου. Το χαρούπι το έτρωγαν στην Αρχαία Αίγυπτο και το χρησιμοποιούσαν ως γλυκαντική ουσία για το γλυκό «νεντζέμ». Οι Ισραηλινοί έτρωγαν τα χαρούπια κατά τη διάρκεια των εβραϊκών διακοπών του «Του Μπισβάτ» ενώ οι μουσουλμάνοι κατά τη διάρκεια του Ραμαζάν έπιναν χυμό χαρουπιού. Στην Αίγυπτο σήμερα το τρώνε σαν σνακ, ενώ με τους λοβούς φτιάχνουν ένα αναζωογονητικό ποτό. Χρησιμοποιείται επίσης σε ηδύποτα που φτιάχνονται σε Τουρκία, Μάλτα, Πορτογαλία και Σικελία. Στη Λιβύη και στο Περού χρησιμοποιούν το σιρόπι του χαρουπιού σε ποτό.

Πηγή φωτογραφίας: Wikipedia