Ο φοίνικας του Θεόφραστου (Phoenix theophrasti), ή κρητικός φοίνικας ή κρητική χουρμαδιά, είναι ένα σπάνιο ενδημικό είδος του Αιγαίου, το οποίο απαντάται σε όλη την Κρήτη, σε κάποια νησιά του Αιγαίου και στην Αττάλεια.

Ο φοίνικας ευδοκιμεί σε αμμώδεις κοιλάδες ή βραχώδεις περιοχές, κοντά στη θάλασσα. Το είδος περιγράφεται ως νέο το 1967 από τον Greuter και ονομάστηκε έτσι προς τιμήν του πατέρα της Βοτανικής, Θεόφραστου (372-287πΧ), ο οποίος αναφέρει πρώτος την ύπαρξη του φοίνικα στην Κρήτη.

Το δέντρο φτάνει σε ύψος έως και τα 15 μέτρα και συνήθως παράγει πολλές παραφυάδες. Οι καρποί του ωστόσο που μοιάζουν με χουρμάδες, δεν τρώγονται. Σήμερα υπάρχει προβληματισμός για το μέλλον του φοίνικα καθώς τα άλλα είδη φοίνικα έχουν υποστεί τεράστια καταστροφή από το κόκκινο σκαθάρι (Rhynchophorus ferrugineus) που εισήχθη από την Αφρική.

Στην Κρήτη υπάρχει το μεγαλύτερο φοινικόδασος στην Ευρώπη, το οποίο βρίσκεται στο Βάι Σητείας. Άλλα φοινικόδαση υπάρχουν στον Άγιο Νικήτα Αστερουσίων και στο φαράγγι Μάρτσαλου.

Photo: Incredible Crete