Ως μνημεία της φύσης έχουν χαρακτηριστεί δέντρα ή λουλούδια της Κρήτης, είτε λόγω της οικολογικής τους αξίας είτε λόγω ιστορικού ενδιαφέροντος .

• Από τα πιο γνωστά είναι ο αειθαλής Πλάτανος της Γόρτυνας (Platanus orientalis var. Cretica)που διατηρεί το φύλλωμά του όλο το χρόνο. Σώζονται περί τα 50 τέτοια δέντρα. Κάτω από ένα τέτοιο πλατάνι ο Δίας «ενώθηκε» με την Ευρώπη και από τότε η ποικιλία έμεινε αειθαλής. Το είδος αυτό απεικονίζεται στα νομίσματα της Αρχαίας Γόρτυνας.
• Η αιωνόβια δρυς, γνωστή ως «ντρυγιάς του Μανταλένη» έχει ιδιάζουσα βοτανική αξία που συνδέεται με ιστορικά γεγονότα της περιοχής.
• Η Μεγάλη Τρικοκιά ή Κράταιγος (Grataegus monogyna) έχει εντυπωσιακό μέγεθος στον αρχαιολογικό χώρο της Ζωμίνθου. Έχει ύψος 11.40μ. (συνήθως η τρικοκιά είναι θάμνος). Το ακάλυπτο μέρος του δέντρου έχει στηθαία περίμετρο 2,60μ. και διάμετρο 0,80μ. Η κόμη του είναι πυκνή και παρουσιάζει ομοιόμορφη κατανομή των κλάδων σε διάμετρο 11-12μ. Η Ζώμινθος ήταν μικρή Μινωική πόλη στον Ψηλορείτη, με ιερή πηγή, που βρισκόταν κοντά στο Ιδαίον Άντρον.
• Το Κρητικό Κεφαλάνθηρο φύεται σε υψόμετρο 1.400μ. και αποτελεί σπάνιο ενδημικό είδος ορχιδέας που συναντάται στο βουνό Ίδη της Κρήτης.
• Ο αιωνόβιος πλάτανος στο Κράσι έχει στηθιαία περιφέρεια 14,60 μέτρα και συγκαταλέγεται στα πέντε μεγαλύτερα δέντρα της Ευρώπης. Καλύπτει με το φύλλωμά του μια μεγάλη πλατεία.
• Η αρχαία ελιά Καβουσίου έχει ύψος περίπου 9 μ., περίμετρο κορμού (στη βάση του) 21 μ., και εμβαδόν κόμης 112 τ.μ. Σύμφωνα με την περιβαλλοντική έκθεση για το δέντρο, η ηλικία του εκτιμάται στα 3.250 έτη. Είναι μπολιασμένη σε άγριο υποκείμενο, αποτελώντας το αρχαιότερο δείγμα μπολιάσματος στον κόσμο. Έχει έντονο ανάγλυφο και ιδιαίτερη αισθητική μορφολογία.
• Ο αειθαλής Πλάτανος των Αζωγυρών Χανίων διατηρεί τα φύλλα του όλο το χρόνο. Κάτω από τον πλάτανο εγκαταστάθηκαν οι 99 Άγιοι Πατέρες, μέσα στη μονή των 99 Πατέρων στους Αζωγυρές. Λένε ότι τα κλαδιά του δέντρου σχηματίζουν 99 σταυρούς.
• Ο Πλάτανος του Βλάτους Χανίων είναι ένας πελώριος αιωνόβιος πλάτανος με τεράστια κουφάλα ,μέσα στην οποία κρύβονταν άνθρωποι και πυρομαχικά κατά την Τουρκοκρατία και τη γερμανική κατοχή.

Φωτογραφία: Wikipedia