Μπαίνοντας στο εργαστήρι της κυρίας Μαρίας στον Ζαρό Ηρακλείου, με υποδέχεται η μυρωδιά του καθαρού υφάσματος και η αίσθηση της μητρικής φροντίδας. Καθισμένη σε έναν από τους τέσσερις αργαλειούς της, η υφάντρα περνά επιδέξια τη σαΐτα ανάμεσα στα τεντωμένα λευκά στημόνια και υφαίνει επάνω τους μια πολύχρωμη βούργια, το παραδοσιακό κρητικό ταγάρι που χρησιμοποιούσαν βοσκοί και αγρότες. 

Στον διπλανό αργαλειό, που έχει διαφορετικά τοποθετημένα τα υφάδια του, φτιάχνει κουρελούδες ενώ ο παραδιπλανός πελώριος αργαλειός πλάτους 3 μέτρων χρησιμοποιείται για μεγάλα κομμάτια. «Αυτόν τον δουλεύαμε κάποτε μαζί με τα δύο παιδιά μου. Oι γείτονες, που με άκουγαν να δίνω οδηγίες για να συγχρονίσουμε τις κινήσεις μας, μου έλεγαν ότι έμοιαζε με περιγραφή ποδοσφαιρικού αγώνα», θυμάται και γελάμε. 

Σε γενικές γραμμές όμως η δουλειά της υφάντρας είναι μάλλον μοναχική και απαιτεί μεγάλη υπομονή. Υφάσματα από μαλλί, βαμβάκι και λινό, διακοσμημένα με περίτεχνα κρητικά μοτίβα απλώνονται γύρω μου σαν τοπία του νησιού. Η κυρία Μαρία μού εξηγεί ότι παίρνουν το χρώμα τους από τα κρεμμυδόφυλλα, το ριζάρι και τη βαφή από καρύδι. Μέχρι και πριν από μερικές δεκαετίες κάθε γυναίκα ήταν υπεύθυνη να φτιάξει όλα τα υφασμάτινα αντικείμενα που χρειαζόταν η οικογένειά της: από τις κουρτίνες, τα σεντόνια και τις κουβέρτες μέχρι τα πουκάμισα, τα φορέματα, τα εσώρουχα και τις φασκιές που τύλιγαν τα μωρά. Και μάλιστα για να παντρευτεί, η νύφη έπρεπε να υφάνει δώρα για όλους τους θείους και τις θείες του άνδρα της.

Η κυρία Μαρία ανοίγει ευλαβικά το μπαούλο και βγάζει περίτεχνα κεντημένες νυχτικιές και βράκες της γιαγιάς της. Χαϊδεύουμε τις δαντέλες στις άκρες τους και μέσα από ένα βλέμμα μοιραζόμαστε τον σεβασμό μας για γυναίκες που έπαιρναν το μαλλί του προβάτου, για να φτιάξουν το δικό τους νήμα και ύφαιναν με αυτό ολόκληρο το σπιτικό τους.

Πηγή: «Χειροποίητη Κρήτη», Ισαβέλλα Ζαμπετάκη, Περιφέρεια Κρήτης