Ο κρητικός αγριόγατος ή, όπως είναι η επιστημονική του ονομασία, Felis silvestris cretensis, δεν είναι μία... συνηθισμένη γάτα.

Πρόκειται για το μόνο άγριο αιλουροειδές της Κρήτης και το μεγαλύτερο αμιγώς σαρκοφάγο ζώο που ζει στο νησί. Αποτελούσε, δε, ένα ζώο «φάντασμα» και θεωρείτο εξαφανισμένο μέχρι το 1996, έως ότου δύο φοιτήτριες, μέλη ιταλικής επιστημονικής αποστολής που μελετούσε τα σαρκοφάγα της Κρήτης, παγίδεψαν το συγκεκριμένο ζώο, σε συνεργασία με το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης του Πανεπιστημίου Κρήτης, δίνοντας «σάρκα και οστά» στους μύθους για τον αγριόγατο...

Τελικά, είναι ... "φάντασμα";

Τον Μάρτιο του 2024 ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα μίας πολύ ενδιαφέρουσας έρευνας που αφορά στην κατάσταση διατήρησης του Κρητικού αγριόγατου. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης του Πανεπιστημίου Κρήτης για λογαριασμό του Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ). 

Πιο συγκεκριμένα η έρευνα κατέγραψε στους τρεις ορεινούς όγκους -τα Λευκά Όρη, τον Ψηλορείτη και το Όρος Δίκτη- από 0,5 ως 2 άτομα ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο κατάλληλου ενδιαιτήματος.

Καθώς πρόκειται για ένα ιδιαίτερα κρυπτικό είδος, για την καταγραφή του τοποθετήθηκαν φωτοπαγίδες στα ενδιαιτήματά του. Όπως εξηγεί ο ερευνητής του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κρήτης, Πέτρος Λυμπεράκης, ήταν σημαντικό να γίνει η έρευνα καταγραφής του είδους, αφού πρόκειται για έναν κορυφαίο θηρευτή στην τροφική αλυσίδα και, όταν υπάρχει πρόβλημα με κάποιο οικοσύστημα, τα πρώτα ζώα που εξαφανίζονται είναι οι κορυφαίοι θηρευτές. Για το είδος δεν υπήρχαν έως τώρα παρά σποραδικά επιστημονικά στοιχεία για τον πληθυσμό και την κατανομή του.

Ο Κρητικός αγριόγατος διατηρεί ικανοποιητικούς αριθμούς, παρά τις απειλές που αντιμετωπίζει, που είναι κατά κύριο λόγο ο υβριδισμός με την κοινή γάτα, τα δηλητηριασμένα δολώματα, ο κατατεμαχισμός των ενδιαιτημάτων του με την άναρχη διάνοιξη δρόμων, η σύγκρουση με την κτηνοτροφία, καθώς στην πλειονότητα των κτηνοτροφών υπάρχει η πεποίθηση ότι η κρητική αγριόγατα θηρεύει νεαρά αιγοπρόβατα και προκαλεί ζημιά στο ζωικό κεφάλαιο, και, σε μικρότερο βαθμό τα αδέσποτα σκυλιά.

Δεδομένου του προβλήματος του υβριδισμού, αλλά και της έλλειψης γνώσης για την ταξινομική του είδους, επόμενος στόχος είναι η συλλογή γενετικού υλικού για αξιοποίηση σε μοριακές τεχνικές, ώστε να ελεγχθεί το μέγεθος του προβλήματος του υβριδισμού και να εξακριβωθεί η ταξινομική του θέση σε σχέση με τον ευρωπαϊκό (Felis silvestris) και τον αφρικανικό (Felis libyca) αγριόγατο.

«Ο Κρητικός αγριόγατος είναι ένα εμβληματικό είδος της πατρίδας μας και η προστασία του είναι πρωτεύουσας σημασίας. Η αποτελεσματική προστασία της ελληνικής βιοποικιλότητας απαιτεί στιβαρά επιστημονικά δεδομένα. Σε αυτή την κατεύθυνση, ο ΟΦΥΠΕΚΑ θα συνεχίσει να συνεργάζεται με την επιστημονική κοινότητα της χώρας μας», αναφέρει o διευθύνων σύμβουλος του ΟΦΥΠΕΚΑ, Κώστας Τριάντης.

Ο Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ) είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου και σκοπός του είναι η εφαρμογή της πολιτικής που χαράσσει το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με αιχμή τις βιώσιμες πρακτικές, για τη διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών στην Ελλάδα, τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, την προώθηση και υλοποίηση δράσεων αειφόρου ανάπτυξης και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.